Soạn bài Phụ nữ và việc bảo vệ môi trường
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
– Đọc trước văn bản Phụ nữ và việc bảo vệ môi trường – bài phỏng vấn của Giu-đi – Bi-dô (Judithe Bizot) với bà Van-đa-na Xi-va (Vandana Shiva); tìm hiểu thêm về bà Van-đa-na Xi-va từ nhiều nguồn thông tin khác.
– Trong những người phụ nữ làm nghiên cứu khoa học hoặc hoạt động chính trị mà em biết, em ấn tượng nhất với nhân vật nào? Hãy chia sẻ một số thông tin về người đó.
Trả lời:
– Van-đa-na Xi-va :
+ Bà là một nhà vật lý học Ấn Độ và cũng là một học giả, nhà hoạt động môi trường, nhà hoạt động ủng hộ chủ quyền lương thực, và tác giả viết về thay đổi toàn cầu hóa.
+ Bà là một trong những lãnh đạo và hội đồng quản trị của Diễn đàn thế giới về toàn cầu hóa và là thành viên chủ chốt của phong trào liên kết toàn cầu hay còn gọi là thay đổi toàn cầu hóa.
+ Gia đình: Bố là người bảo vệ rừng, mẹ là nông dân và một người yêu thích tự nhiên. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu thiên nhiên nên từ nhỏ bà đã mang lòng yêu mến và sự hiểu biết về thiên nhiên.
– Em ấn tượng nhất với bà Ada Lovelace. Bà sinh năm 1815 và mất năm 1852. Bà là một nhà toán học người Anh, và cũng được xem là lập trình viên máy tính đầu tiên trên thế giới. Bà đã có những phân tích chi tiết về máy phân tích của Charles Babbage – một loại máy tính đời đầu. Các ghi chép của bà về máy phân tích này được xem như những thuật toán đầu tiên của nhân loại. Thành tựu của bà đã truyền cảm hứng cho Alan Turing (cha đẻ của ngành khoa học máy tính) thực hiện những nghiên cứu về máy tính hiện đại. Sau này, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã phát triển một ngôn ngữ lập trình và đặt theo tên bà.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Văn bản đề cập đến hai vấn đề lớn đó là vai trò, giá trị của phụ nữ và vấn đề bảo vệ môi trường. Văn bản thể hiện những ý nghĩa, giá trị của người phụ nữ trong việc bảo vệ môi trường và giải thích nguyên do. Việc bảo vệ môi trường và tôn trọng phụ nữ trở thành vấn đề cần quan tâm để xây dựng cuộc sống bền vững.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu hỏi (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Lời bài ca của phong trào Chíp-kô nhấn mạnh điều gì?
Trả lời:
Lời bài ca của phong trào Chíp-kô nhấn mạnh vào vai trò và ý nghĩa của thiên nhiên đối với đời sống con người. Cụ thể là giá trị của cây cối, rừng rậm đối với cuộc sống và cả về mặt tinh thần của con người.
Câu hỏi (trang 92 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Có thể coi đoạn dẫn dắt này là sa pô không?
Trả lời:
– Sa pô là đoạn mở đầu của mỗi bài viết nhằm hướng dẫn người đọc vào nội dung chính của bài viết. Với vai trò nhằm tạo sự hấp dẫn, thu hút người đọc tiếp tục tìm hiểu về văn bản.
– Có thể coi đoạn dẫn dắt này là sa pô vì đoạn văn đã thể hiện được nội dung chính của văn bản, định hướng và tạo ra sự thú vị, hấp dẫn người đọc tiếp tục tìm hiểu
Câu hỏi (trang 92 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Ban đầu, bà Van-đa-na Xi-va theo học những ngành nào?
Trả lời:
Ban đầu, bà theo học môn Vật lí và có cơ hội học sinh học và hóa học
Câu hỏi (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Lời khuyên của người chị chứa đựng thông điệp gì?
Trả lời:
Lời khuyên của người chị chứa đựng thông điệp về sự nguy hiểm của lò phản ứng hạt nhân. Chúng không chỉ ảnh hưởng tới hiện tại mà còn tác động tới thế hệ mai sau “những đứa con dị dạng”.
Câu hỏi (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Van-đa-na Xi-va thay đổi hướng nghiên cứu như thế nào?
Trả lời:
Bà nhận ra nghiên cứu vấn đề cơ bản của thuyết lượng tử thì sẽ không có nghĩa lí gì trong lĩnh vực của mình, nên bà đi sâu hơn với chính sách khoa học và công nghệ của Ấn Độ – đất nước của bà.
Câu hỏi (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Vì sao Van-đa-na Xi-va phản ứng với việc tàn phá rừng?
Trả lời:
– Vì bà là một đứa con của cánh rừng Hi-ma-lay-a
– Rừng đưa lại bản sắc và đem lại cho bà ý thức tồn tại
Câu hỏi (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Phong trào Chíp-kô có tác động gì tới Van-đa-na?
Trả lời:
– Giúp bà tìm thấy những cơ sở kiến thức về sinh thái, đem lại cho bà một cách nhìn mới về mối quan hệ giữa con người và sự việc.
– Học thuyết của bà được xây dựng từ một hành động tập trung vào thiên nhiên và phụ nữ.
Câu hỏi (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chú ý sự lí giải về tầm quan trọng của phụ nữ.
Trả lời:
– Trước khi đưa đến sự lí giải, tác giả đặt ra một loạt câu hỏi tu từ không chỉ làm tăng sắc thái biểu cảm cho đoạn văn mà còn tạo nên ấn tượng mạnh, xoáy sâu vào tâm trí người đọc.
– Lí giải: Phụ nữ có linh cảm đặc biệt về sự sống, nhạy bén với những gì đang lâm nguy với thế giới.
Câu hỏi (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Câu “ta chớ gạt họ ra ngoài” nói lên điều gì?
Trả lời:
Phụ nữ thường được coi là có ít tầm quan trọng trong xã hội, vì vậy họ thường bị gạt ra khỏi những vấn đề lớn của môi trường và xã hội.
Câu hỏi (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Thái độ của Van-đa-na Xi-va đối với nền văn minh lâu bền là gì?
Trả lời:
Bà rất trân trọng và cảm thán trước sự đặc biệt của nền văn minh lâu bền này. Chúng thể hiện khả năng tái tạo, khả năng hàn gắn, khả năng cho và nhận, khả năng xây dựng và sáng tạo.
Câu hỏi (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Van-đa-na Xi-va tán thành và phản đổi điều gì ở lao động phụ nữ?
Trả lời:
– Bà tán thành với việc bất kể tính theo tiêu chuẩn nào – thời gian, năng lượng hay lao động – thì phụ nữ vẫn là động lực làm cho xã hội Phần Lan và nền kinh tế Phần Lan hoạt động.
– Bà phản đối khi cho rằng phụ nữ ở nhà là không làm việc gì cả, họ không làm ra của cải, không lao động.
Câu hỏi (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Van-đa-na Xi-va phê phán chế độ phụ hệ hiện đại như thế nào?
Trả lời:
Bà phê phán chế độ này có khuynh hướng giết chết yếu tố nữ và tiêu diệt nó hoàn toàn trong nam giới. Tiêu diệt cái thiết yếu đối với toàn thể xã hội.
Câu hỏi (trang 96 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Van-đa-na Xi-va mong đợi giải pháp nào?
Trả lời:
Bà mong đợi đàn ông sẽ nhận ra họ đã tự làm nghèo đi và thừa nhận yếu tố nữ như tri thức thu thập được.
Câu hỏi (trang 96 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Câu văn nào thể hiện sự đề cao phụ nữ trong đoạn này?
Trả lời:
“Phụ nữ có trong mình một sức kháng cự không gì lay chuyển nổi, khiến họ tin tưởng vào hiểu biết của họ, tin vào bản thân họ và không cảm thấy thua kém.”
Câu hỏi (trang 96 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Em hiểu “điều chủ yếu” ở đoạn này là gì?
Trả lời:
Điều chủ yếu là cần phải biết khi nào một sự lựa chọn không thật sự là một sự lựa chọn, và người ta chỉ có thể thật sự lựa chọn nếu ta biết giữ gìn khả năng phân biệt của mình.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chỉ ra sự phù hợp của nội dung văn bản với nhan đề. Theo em, có thể đặt nhan đề nào khác cho văn bản? Lí giải vì sao em lại chọn cách đặt nhan đề như vậy.
Trả lời:
– Văn bản đề cập đến hai vấn đề lớn đó là vai trò, giá trị của phụ nữ và vấn đề bảo vệ môi trường. Đặc biệt là làm rõ những ý nghĩa, giá trị của người phụ nữ trong việc bảo vệ môi trường và giải thích nguyên do. Nội dung này phù hợp với nhan đề “phụ nữ và việc bảo vệ môi trường”
– Nhan đề khác: Bàn luận về vấn đề bảo vệ môi trường và vai trò của phụ nữ; Phụ nữ – giá trị môi trường;…
– Em chọn cách đặt nhan đề thể hiện rõ tư tưởng và nội dung chính của văn bản
Câu 2 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trong văn bản, các câu hỏi của Giu-đi Bi-dô xoay quanh những vấn đề gì? Những vấn đề ấy có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội hiện nay?
Trả lời:
– Các câu hỏi của Giu-đi Bi-dô xoay quanh những vấn đề về phụ nữ và môi trường
– Những vấn đề ấy có ý nghĩa vô cùng quan trọng và nhận được nhiều sự quan tâm trong xã hội hiện nay. Việc bảo vệ môi trường và tôn trọng phụ nữ trở thành vấn đề cần quan tâm để xây dựng cuộc sống bền vững.
Câu 3 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Các câu trả lời của Van-đa-na Xi-va cho thấy bà có những hiểu biết và tư tưởng gì?
Trả lời:
Các câu trả lời của bà cho thấy bà là một người có kiến thức và nhiều hiểu biết về môi trường. Bà rất quan tâm đến môi trường và lý giải nguyên do cũng như cách để bảo vệ môi trường.
Câu 4 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Van-đa-na Xi-va đã chỉ ra phụ nữ có thể làm những gì để bảo vệ môi trường? Những việc làm ấy cho thấy phụ nữ có vai trò gì? Bà thể hiện tình cảm, tư tưởng gì đối với phụ nữ?
Trả lời:
– Phụ nữ có thể bảo vệ môi trường biểu hiện qua sự việc khi các con suối ở Himalaya khô cạn đi, người phụ nữ sẽ biết tình trạng đó gắn liền với nạn phá rừng và tìm cách giải quyết.
– Phụ nữ có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ môi trường. Bởi lẽ trong chính người phụ nữ, họ có linh cảm đặc biệt về sự sống, nhạy bén với những gì đang lâm nguy với thế giới.
– Qua đó, ta nhận ra bà có kiến thức và sự am hiểu về phụ nữ. Bà luôn trân trọng và đề cao những giá trị của người phụ nữ. Họ có vai trò đó to lớn đến mức “phụ nữ là động lực làm cho xã hội Phần Lan và nền kinh tế Phần Lan hoạt động”. Bà nhận ra phụ nữ mang những sứ mệnh cao cả và ý nghĩa quan trọng cho cuộc sống và môi trường.
Câu 5 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Em nhận xét như thế nào về nội dung những câu trả lời của Van-đa-na Xi-va đối với câu hỏi của Giu-đi Bi-dô? Em thích nhất điều gì trong những câu trả lời ấy? Vì sao?
Trả lời:
– Em nhận thấy Van-đa-na Xi-va luôn trả lời rất thẳng thắn với những câu hỏi mà Giu-đi Bi-dô đưa ra. Bà không trả lời lan man, dài dòng, mà rất rõ ràng, cùng thêm hệ thống các dẫn chứng và những kiến thức mà bà thu thập được, giúp cho nội dung câu trả lời của bà trở nên rõ ràng và sinh động.
– Em thích nhất những giá trị ở trong câu trả lời của bà. Đó là kết quả của một cuộc hành trình đi tìm kiếm và theo đuổi đam mê về việc khám phá thiên nhiên. Trong quá trình đó, bà đã đúc rút ra nhiều kiến thức thú vị về phái nữ.
Câu 6 (trang 97 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Văn bản giúp em có những hiểu biết gì về bình đẳng giới? Theo em, hiện tượng phân biệt đối xử với phụ nữ hiện nay có còn phổ biến không? Hãy nêu một số lí lẽ và bằng chứng.
Trả lời:
– Văn bản đã đưa đến cho em nhiều kiến thức thú vị về mối liên hệ giữa môi trường và phụ nữ. Qua đó em nhận ra những giá trị vốn có của phái nữ và sự nhạy bén trước các vấn đề môi trường của họ. Em hiểu biết thêm về chế độ phụ hệ hiện đại và những hệ lụy mà nó gây ra.
– Theo em, hiện tượng phân biệt đối xử với phụ nữ hiện nay vẫn còn phổ biến và đang tồn tại trên nhiều lĩnh vực. Ở lĩnh vực chính trị, xét thấy người phụ nữ giữ vai trò lớn hay chức quyền cao khá khiêm tốn. Trong bộ máy hành chính nhà nước: Nhiệm kỳ 2021 – 2026 cả nước chỉ có 02 nữ chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh (tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Bình Phước). Về vấn đề kinh tế, đặc biệt là việc làm, hầu hết các công ty thường ưu tiên tuyển nhân viên nam hoặc là nữ giới với điều kiện chưa có kế hoạch sinh đẻ trong 3 đến 5 năm. Trong vấn đề văn hóa, bất bình đẳng giới được thể hiện qua tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, đặc biệt trong thời đại con người có thể lựa chọn giới tình cho con cái. Tuy nhiên, sự bất bình đẳng này đang ngày càng được xóa nhòa nhờ tư tưởng giáo dục hiện đại và sự cách tân trong quan điểm thời đại.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ
Phụ nữ và việc bảo vệ môi trường
Thực hành đọc hiểu: Tin học có phải là khoa học?
Thực hành tiếng Việt trang 101
Viết bài phát biểu trong lễ phát động một phong trào hoặc một hoạt động xã hội
Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau