Chất béo là gì? Lý thuyết chất béo đầy đủ trọng tâm
1) Khái niệm về chất béo
|
– Chất béo là trieste của glixerol với axit béo, gọi chung là triglixerit hay là triaxylglixerol. – Các axit béo hay gặp: C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: Axit stearic C17H33COOH hay cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH: Axit oleic C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: Axit panmitic – Axit béo là những axit đơn chức có mạch cacbon dài, không phân nhánh, có thể no hoặc không no. |
CTCT chung của chất béo:
R1, R2, R3 là gốc hiđrocacbon của axit béo, có thể giống hoặc khác nhau.
4 axit béo thường gặp hay ra trong đề thi.
CH3 – (CH2)14 – COOH : (C15H31-COOH) axit panmitic (t0n/c630C)
CH3 – (CH2)16 – COOH: C17H35-COOH) axit steric (t0n/c 700)
CH3 – (CH2)7 – CH = CH – (CH2)7 – COOH : (C17H33-COOH) axit oleic (t0n/c130C)
CH3(CH2)4 – CH = CH –CH2– CH = CH – (CH2)7 – COOH: (C17H31-COOH) axit linoleic (t0n/c 50C).
2) Tính chất vật lí của chất béo
– Ở điều kiện thường: là chất lỏng hoặc chất rắn.
– R1, R2, R3: Chủ yếu là gốc hiđrocacbon no thì chất béo là chất rắn.
– R1, R2, R3: Chủ yếu là gốc hiđrocacbon không no thì chất béo là chất lỏng.
– Không tan trong nước nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ không cực: benzen, clorofom,…
– Nhẹ hơn nước, không tan trong nước.
3) Tính chất hoá học chất béo
a) Phản ứng thuỷ phân chất béo
${{left( C{{H}_{3}}{{left[ C{{H}_{2}} right]}_{16}}COO right)}_{3}}{{C}_{3}}{{H}_{5}}+3{{H}_{2}}Ooverset{{{H}^{+}},{{t}^{0}}}{leftrightarrows}3C{{H}_{3}}{{left[ C{{H}_{2}} right]}_{16}}COOH+{{C}_{3}}{{H}_{5}}{{left( OH right)}_{3}}$
b) Phản ứng xà phòng hoá chất béo
${{left( C{{H}_{3}}{{left[ C{{H}_{2}} right]}_{16}}COO right)}_{3}}{{C}_{3}}{{H}_{5}}+3KOHxrightarrow{{{t}^{0}}}3C{{H}_{3}}{{left[ C{{H}_{2}} right]}_{16}}COOK+{{C}_{3}}{{H}_{5}}{{left( OH right)}_{3}}$
c) Phản ứng cộng hiđro của chất béo lỏng
${{left( C{{H}_{3}}{{left[ C{{H}_{2}} right]}_{16}}COO right)}_{3}}{{C}_{3}}{{H}_{5}}+3{{H}_{2}}xrightarrow{Ni,{{t}^{0}}}{{left( {{C}_{17}}{{H}_{35}}COO right)}_{3}}{{C}_{3}}{{H}_{5}}$.
Lỏng Rắn
4) Ứng dụng của lipit chất béo
– Thức ăn cho người, là nguồn dinh dưỡng quan trọng
– Là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể.
– Trong công nghiệp, một lượng lớn chất béo dùng để sản xuất xà phòng và glixerol. Sản xuất một số thực phẩm khác như mì sợi, đồ hộp,…