2. Kể lại từng đoạn của câu chuyện theo tranh.
Bức tranh 1:
Ngày xưa, có một vị hoàng đế ngự trong một cung điện đẹp nhất trần gian, làm toàn bằng một loại sứ quý nhất, nhưng dễ vỡ đến nỗi khi chạm đến phải nhẹ chân nhẹ tay lắm mới được. Khu vườn được chăm sóc tinh tế và rộng đến nỗi chính người làm vườn cũng chưa từng biết là rộng đến tận đâu là hết. Nơi đó, có một con hoạ mi làm tổ thường cất tiếng hót mê hồn. Người ta ngợi ca hoàng cung và vườn Thượng uyển, nhưng nghe tiếng hoạ mi hót, ai nấy đồng thanh khen ngợi: “Đó mới là điều kỳ diệu nhất trần đời!”
Bức tranh 2:
Quan chưởng nhạc hết lời ca tụng hoạ mi máy. Ngài quả quyết rằng nó hơn đứt con hoạ mi thật, không riêng gì ở bộ lông đầy ngọc ngà mà chính là vì tại nghệ của nó. Họa mi thật bị trục xuất ra khỏi giang sơn của hoàng đế. Con chim máy được đặt trên một cái nệm gấm bên Long sàng, xung quanh xếp đầy bội tinh, vàng ngọc, châu báu mà chim đã được ban thưởng.
Bức tranh 3:
Chim máy đang hót cho Hoàng đế nằm nghe trên long sàng bỗng nghe thấy bụng chim kêu đánh soạch một cái. Có cái gì bị gãy. Các bánh xe trong bụng chim quay loạn xạ, nghe cứ xoàn xoạt, rồi tiếng hót ngừng bặt. Hoàng đế ra khỏi Long sàng, truyền gọi quan ngự y đến, song ngự y thì làm trò gì được? Anh ta lắp bừa chim máy lại rồi dặn rằng phải gượng nhẹ lắm mới được, vì các bánh xe đã mòn, không có cái thay, mà tiếng hót có lẽ cũng không còn du dương được như xưa nữa. Từ nay chỉ được cho chim hót mỗi năm một lần thôi. Bây giờ chim máy hót nghe hơi chối tai, nhưng quan chưởng nhạc vẫn quả quyết trong một hội nghị bàn rằng tiếng chim máy vẫn du dương như xưa.
Bức tranh 4:
Hoàng đế được muôn dân rất kính yêu đã lâm bệnh nặng. Các quan ngự y tuyên bố không cứu chữa được. Đình thần đã lựa chọn người nối ngôi và khắp kinh đô dân chúng nhớn nhác đến hỏi thăm tin tức ở dinh quan thị lang. Ngay lúc đó, bên song cửa nổi lên tiếng hát tuyệt vời. Chim hoạ mi bé nhỏ đã từ rừng xanh về đậu trên cành cây ngoài vườn. Chim được tin Hoàng đế ốm nặng nên đã về đây, mang đến cho nhà vua một tia hy vọng với tiếng hót của nó.
Tiếng hót càng vang lên, bóng ma tan dần, máu lại chảy đều trong mạch ốm yếu của nhà vua. Thần chết cũng phải vểnh tai ra mà nghe và bảo Họa mi rằng:
– Cứ hót đi! Hoạ mi bé nhỏ! Cứ hót đi!
– Được, nhưng phải trao kiếm vàng và mũ miện của nhà vua cho chim.