I. Liên kết về nội dung
1. Liên kết chủ đề
Các câu phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn, các đoạn văn phải thể hiện được chủ đề chung của toàn văn bản.
2. Liên kết lô-gíc
Các câu trong đoạn văn và các đoạn văn trong văn bản phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
II. Liên kết hình thức
1. Phép lặp từ ngữ
– Sử dụng lặp đi lặp lại một (một số) từ ngữ nào đó ở các câu khác nhau để tạo sự liên kết.
– Ví dụ:
“Tiếng hát của các em lan trên các cánh đồng bay theo gió. Tiếng hát trong như những giọt sương trên bờ cỏ.”
(Nguyễn Thị Ngọc Tú, Buổi sáng)
2. Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng
– Sử dụng các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng ở các câu khác nhau để tạo sự liên kết.
– Ví dụ:
+ Phép đồng nghĩa:
“Tôi thấy cô ấy rất xinh. Còn bạn tôi lại bảo cô ấy đẹp”
(xinh và đẹp là đồng nghĩa không hoàn toàn)
+ Phép trái nghĩa:
“Người yếu đuối thường hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.”
(Nam Cao)
=> Hai câu được liên kết bởi các cặp từ trái nghĩa: yếu đuối – mạnh, hiền lành – ác
+ Phép liên tưởng:
“Mưa vẫn ồ ạt như vỡ bờ đập. Ánh chớp loé lên soi rõ khuôn mặt anh trong một giây.”
(Nguyễn Kiên, Anh Keng)
(Mưa, ánh chớp – Những từ được dùng để tả cơn mưa)
3. Phép thế:
– Thay thế các từ ngữ đứng trước bằng đại từ hay từ ngữ có nghĩa tương đương
– Ví dụ:
+ Cô Hằng là cô hàng xóm của tôi. Nhà cô ấy có rất nhiều hoa.
=> Phép thế: dùng đại từ “cô ấy” thay thế cho “cô Hằng” ở câu trước.
+ Ai cũng muốn cơ thể khỏe mạnh và có sức đề kháng tốt. Muốn được như vậy bạn phải chăm chỉ tập luyện.
=> Phép thế: từ “như vậy” thay thế cho câu trước đó, mang nghĩa tương đương.
4. Phép nối:
– Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu đứng trước.
– Các quan hệ từ thường được sử dụng: nhưng, qua đó, đồng thời, bên cạnh đó, trước đó, sau đó, thế là, trái lại, thậm chí, cuối cùng,…
– Ví dụ:
“Hai mụ Bọ Muỗm cứ vừa đánh, vừa kêu, làm cho họ nhà Bọ Muỗm ở gần đấy nghe tiếng. Thế là, cả một bọn Muỗm lốc nhốc chạy ra.”
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)